Ben İdeali (T. Chasseguet-Smirgel)

 

Fransız psikanalist bu eserinde, fallik dönemde baba ile özdeşleşememenin yarattığı sonuçlara (sapıklık, aşk, grup, sanat) ve ben ideali ile üstben arasındaki benzerlik ve ayrılıkları çeşitli psikanalistlerin görüşlerine de dayanarak incelemiş. Ben ideali: Birincil narsisizmin, Üstben: Öidipal kompleksinin mirasçısıdır. Birincil bütünlüğün bozulması sonunda, bütünlüğün nesneye yansıtılması sonucunda ben ideali oluşur. Birincil bütünlüğün bozulması nedenleri arasında; 1-) Ötekilerin uyarıları 2-) Kendi eleştirel yargılama yetisi uyarısıdır. (Ben gelişimi ile) Sapkınlık oluşumu: Annenin çocuğu baştan çıkarıcı davranışlarıyla birlikte suç ortaklığı (kuşak farkının tanınmamasına) ve genital babaya, babanın penisine yatırım yapılmaması (özdeşleşme) sonucunda oluşur. Babanın penisine yatırım yapılmadığında kendi beni içselleştirilecektir. Sapık genital öncesinin, genital ile eşit hatta daha üstün olduğuna inanacak ve sürekli bu yanılsamayı korumak için çabalayacaktır. Bu ise tamamlanmamışlık duygusuna yol açacaktır. Baba ile özdeşleşme sayesinde; ilkel bütünlük durumuna yeniden dönme umudu doğar. Küçük adamın, genital yetersizliğe sahip olduğunu bilmesi arzusunu derhal gerçekleştirmesini yasaklar. Ensest fantezisini geleceğe yansıtır. Anne babayı neden seçmiştir? Bunun araştırmasına ve genital baba ile özdeşleşmeye başlar. (Sapıklıkta bu durum eksiktir.) Freud aşkı; ben idealinin nesneye yansıtılması olarak görmüştür. Aşktaki sevme, ben idealinin ben üzerine düşen parıltısıdır. Ben ve idealin kaynaşması ile ‘’birincil bütünlük’’ yeniden kurulacaktır. Ama nesne asla öidipal bir ikame değildir. Aşkta yada mistiklikte görülen ‘’aydınlanma yada körleştirici ışık’’ ifadesini ben sınırını ortadan kalkıp birincil bütünlük görüntüsü olarak yorumlamıştır. Grup ilişkisi; Freud için ilkel sürünün dirilişidir ve önder ilkel baba ile özdeşleştirilir. Ama Smirgel içinse, önder yada toplumun kendisi, tümgüçlü annedir. Grup, hem ben, hem birincil nesne, hem de ben idealidir. Gruplar, ben ile ben idealinin arasının hemen kapanması için bir yol önerirler. İdeoloji, birincil bütünlük vaat ederken çatışma ve hadım edilmeyi dışlar. Sanat; Freud için, haz ilkesi ile gerçeklik ilkesini uzlaştırır. Ben ile ideal ben arasındaki mesafeyi azaltır ve özsaygıyı güçlendirir. Eser; sanatçıyı birincil mükemmellik durumu içinde temsil etme eğilimindedir. Suçluluk: Üstbenin yasağına dokunulduğunda, Utanç; Ben ideali amacına ulaşamadığında görülür. Ben ideali ile üst ben aynı şey midir tartışması çeşitli psikanalistlerce ele alınmış, Smirgel’in yorumu ise, üstben gibi bir düzey olamaz çünkü ben ideali yansıtılmış bir fantezidir der.